Czym jest terapia falą uderzeniową?

Terapia falą uderzeniową, czyli ESWT (Extracorporeal Shock Wave Therapy) to nowoczesna metoda stosowana w leczeniu różnego rodzaju schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Polega na stymulacji procesu zdrowienia tkanek miękkich, za pomocą ukierunkowanej energii dostającej się przez skórę. Energia ta pochodzi z fali akustycznej, która wytwarzana jest pod ciśnieniem w bardzo krótkim czasie. Przekazywana w głąb tkanek poddanych zabiegowi, trafia bezpośrednio w leczone miejsce i inicjuje proces zdrowienia tkanek objętych jakimś procesem bólowym i tym samym przyspiesza powrót do zdrowia. Terapia falą uderzeniową działa na zasadzie stymulacji metabolizmu komórek i pobudzeniu cyrkulacji krwi. Wpływa też na rozpuszczenie zwapnień, zwiększenie produkcji kolagenu i zmniejszenie napięcia mięśni. To metoda bezpieczna, bezinwazyjna i zarazem bardzo skuteczna. Nic więc dziwnego, że jest coraz częściej wykorzystywana w rehabilitacji i leczeniu przewlekłego bólu mięśni, kości, ścięgien, więzadeł i torebek stawowych. Jak w praktyce wygląda terapia falą uderzeniową? Kiedy warto zdecydować się na tego typu zabiegi? Ile kosztuje terapia falą uderzeniową? Tego i wielu innych rzeczy dowiesz się z naszego artykułu. Koniecznie zapoznaj się z jego treścią!

Historia terapii falą uderzeniową sięga lat 80. XX wieku. Wówczas była stosowana w urologii do rozdrabniania kamieni nerkowych. Z czasem zauważono, że ta metoda ma o wiele większy potencjał i może być stosowana w leczeniu innych dolegliwości i schorzeń, zwłaszcza związanych z układem mięśniowo-szkieletowym. Rozwój terapii falą uderzeniową jest ściśle powiązany z postępem w dziedzinie technologii medycznych, a dokładniej mówiąc z ulepszeniem stosowanych urządzeń. Obecne aparaty cechują się większą precyzją i efektywniejszym działaniem, niż ich pierwotne wersje. Z kolei liczne badania naukowe pozwoliły lepiej zrozumieć mechanizmy, na których opiera się terapeutyczne działanie fali uderzeniowej i dostosowanie całej terapii do potrzeb pacjentów. Pod koniec lat 90-tych wykonano już pierwsze zabiegi z użyciem fali uderzeniowej w ortopedii. Metoda ta okazała się efektywnym sposobem bezinwazyjnego leczenia schorzeń m.in. mięśni, ścięgien, czy więzadeł. Niewątpliwie ostatnie lata są kluczowe dla rozwoju terapii falą uderzeniową. Pojawiły się bowiem specjalistyczne urządzenia, które potrafią generować fale akustyczne o dużej energii. Dzięki temu zakres stosowania terapii został poszerzony o kolejne dziedziny, w tym na przykład o dermatologię, a metoda jest znana i stosowana na całym świecie.

Terapia falą uderzeniową znalazła szerokie zastosowanie w leczeniu chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Co to jednak oznacza? Jakie schorzenia można leczyć za pomocą tej innowacyjnej metody? Na pewno to dobry wybór, gdy zmagamy się z dolegliwościami bólowymi bioder, barków lub łokci (łokieć tenisisty, łokieć golfisty). Terapia falą uderzeniową wykazuje dużą skuteczność przy leczeniu ostrogi piętowej, zapalenia ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego. Jednak to nie wszystko, ponieważ wskazaniem do tego typu zabiegów jest również zespół mięśnia piszczelowego przedniego, czy zwapnienia w obszarze mięśni lub tkanek miękkich stawów. To polecana metoda na leczenie haluksów i stanów pourazowych kończyn, okolic stawu biodrowego i pachwin.

Zabiegi falą uderzeniową wykonywane są przy użyciu specjalnych aparatów. Generują one ciśnienie w zakresie 10-100 MPa w czasie około 10 nanosekund. Zanim jednak zacznie się zabieg, fizjoterapeuta przeprowadza wywiad medyczny i ogólne badanie pacjenta. Ocenia jego stan, diagnozując rodzaj urazu, schorzenia lub dolegliwości bólowe, które mają zostać poddane terapii. Następnie na tej podstawie dobiera czas zabiegu, ciśnienie i częstotliwość fali uderzeniowej, która ma być zastosowana. Kolejnym krokiem jest oczyszczenie obszaru, który ma być leczony i nałożenie żelu na głowicę aparatu, co ułatwia przenikanie fal do tkanek. Następnie fizjoterapeuta przykłada głowicę do bolesnego miejsca, a fala wnika do tkanek głęboko pod skórą. W tym momencie może pojawić się ból. Jego intensywność może bywa różna i zależy w dużej mierze od zastosowanych parametrów, jak również od problemu pacjenta. Długość pojedynczego zabiegu wynosi zwykle około 5-10 minut. Jednak najczęściej terapia falą uderzeniową wymaga wykonania serii zabiegów w określonych interwałach czasowych. Liczba sesji zależy od rodzaju schorzenia i odpowiedzi pacjenta na terapię, zwykle jest to od 3 do 5 zabiegów.

Skuteczność terapii falą uderzeniową uzależniona jest od stanu zdrowia pacjentów, dolegliwości, z jakimi się zmagają i ich stopnia zaawansowania. Jednak z relacji wielu pacjentów wynika, że już po 1-2 zabiegach czuć wyraźną ulgę w dolegliwościach bólowych i poprawia się sprawność fizyczna. Jednak to seria 5 zabiegów sprawia, że większość świeżych dolegliwości udaje się wyleczyć. Trwałych efektów można spodziewać się po kilku tygodniach.

Nieco inaczej wygląda sytuacja u osób, które zwlekały z rozpoczęciem leczenia i doprowadziły do tego, że ostry stan zapalny przeszedł w przewlekły i powstały zwapnienia. Tutaj leczenie nawet innowacyjną metodą będzie trwać dłużej. Czasem wystarczy 10 zabiegów falą uderzeniową. W trudniejszych przypadkach konieczne może być 15 lub więcej. Jednak dokładna ilość zawsze ustalana jest indywidualnie.

Fala uderzeniowa jest zabiegiem nieinwazyjnym i bezpiecznym dla zdrowia. Jednak tak jak każda inna metoda leczenia, ma pewne przeciwwskazania i mogą występować pewne skutki uboczne. Na pewno nie jest to metoda polecana kobietom w ciąży, ponieważ może zwiększać ryzyko poronień lub wystąpienia wad płodu. Terapii falą uderzeniową nie można stosować u osób mających kłopoty z krzepliwością krwi, czy rozrusznikiem serca. Pacjenci z chorobami nowotworowymi, którzy są w tracie chemioterapii lub radioterapii też powinny unikać tego typu rozwiązań, ponieważ urządzenia w niej wykorzystywane mogą wpływać na rozwój choroby. Przeciwwskazaniem do stosowania fali uderzeniowej są nawet uszkodzenia skóry. Jest to jednoznaczne, z tym że na obszarze, który ma być poddany terapii, nie może być otwartych ran, pęknięć i stanów zapalnych, gdyż to zwiększa ryzyko powikłań w wyniku dalszego uszkodzenia skóry.

Jeśli chodzi o ewentualne skutki uboczne, to zazwyczaj są one łagodne i przejściowe. Niektórzy pacjenci doświadczają bólu lub dyskomfortu w miejscu, które zostało poddane leczeniu. Jednak warto od razu zauważyć, że ten efekt zwykle ustępuje po krótkim czasie. Co więcej, w miejscu leczenia może wystąpić zaczerwienienie skóry i niewielka opuchlizna. Jest to naturalna reakcja organizmu na terapię i nie trzeba obawiać się o swoje zdrowie, zwłaszcza że zazwyczaj znika w ciągu kilku godzin po zabiegu lub kilku dni. W niektórych przypadkach powstają siniaki na skórze, pojawiają się bóle głowy lub zawrotu głowy po zabiegu. Jeśli wspomniane skutki leczenia falą uderzeniową nie ustępują lub są intensywne, to warto skontaktować się ze swoim fizjoterapeutą lub lekarzem.

Fala uderzeniowa jest nowoczesnym zabiegiem. Wykazuje wysoką skuteczność i gwarantuje lepsze efekty niż typowe zabiegi fizykoterapii. Osoby, które z niej korzystają, szybciej mogą liczyć na złagodzenie dolegliwości bólowych i łatwiejszy powrót do zdrowia. Nawet sam efekt utrzymuje się dłużej. Oczywiście niektórzy mogą pomyśleć o stosowaniu farmakoterapii, ale pamiętajmy, że leki na jedno pomagają, a na drugie szkodą. Terapia falą uderzeniową jest bezpieczna dla naszego organizmu. Dlatego stosując ją, nie musimy obawiać się, że spowoduje uszkodzenia ważnych organów i narazi nas na kolejne długie terapie. Stosowanie środków farmakologicznych przez dłuższy czas jest już niestety ryzykowne i szkoda, że często o tym zapominamy.

W porównaniu do innych form leczenia, terapia falą uderzeniową jest stosunkowo krótka. Jest to szczególnie zauważalne, gdy od razu decydujemy się na leczenie swoich schorzeń i dolegliwości. W takich przypadkach rezultat można zaobserwować już po pierwszym lub drugim zabiegu. Przy tym nie wymaga od nas żadnych działań i długich ćwiczeń, a efekty utrzymują się na długo. Dlatego, jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, to warto ją rozważyć jako alternatywę dla wszystkich innych metod leczenia. Oczywiście terapia falą uderzeniową może być przez nas stosowana, gdy wszystkie inne metody leczenia zawiodą. Jednak to wiąże się z dłuższym powrotem do zdrowia. Czy zatem warto testować inne rozwiązania, gdy najlepsze czeka na wyciągnięcie ręki? Zdecydowanie nie!

Doświadczanie bólu w czasie zabiegów jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników. Najważniejsze znaczenie ma nasilenie dolegliwości i umiejscowienie stanu zapalnego/bólu, ale też nasz prób bólu, czy parametry ustawione na aparacie. Na pewno im bardziej zaawansowane problemy, tym większy może pojawiać się dyskomfort w czasie zabiegu. Jednak uspokajamy, jest to ból punktowy, zdecydowanie do wytrzymania. Dlatego nie ma konieczności podawania środków przeciwbólowych. Co więcej, bardzo często ból ustępuje po zakończeniu zabiegu i taki stan może utrzymywać się do kilku godzin. Oczywiście dolegliwości bólowe wrócą i dlatego zalecana jest seria zabiegów, a nie pojedyncze.

Terapia uderzeniowa jest popularna wśród sportowców, jednakowo amatorów i zawodowców. Wykazuje bowiem dużą skuteczność w leczeniu różnych urazów sportowych, w tym na przykład zapalenia ścięgien, naciągnięć mięśni i stanów zapalnych stawów. Taka seria zabiegów falą uderzeniową może pomóc w redukcji dolegliwości bólowych, ale nie tylko. Wspiera przywracanie funkcji ruchowych i wspomaga sam proces regeneracji tkanek. Dzięki temu sportowcy szybciej mogą wrócić do pełnego zdrowia i dalszych treningów, czy udziału w zawodach.

Terapia falą uderzeniową zapewnia świetne rezultaty. Jednak jej finalna skuteczność zależy w dużej mierze od tego, jak będziemy postępować po zakończeniu terapii. Co zatem robić, by efekty zostały z nami na dłużej? Jak wspierać terapię falą uderzeniową? Na pewno warto ją połączyć z większą dawką ruchu. Nie trzeba jednak od razu chodzić na siłownię. Przynajmniej 30-minutowy trening w domu wystarczy, by utrzymać otrzymane rezultaty. Istotne znaczenie ma też odpowiednia dieta i nawodnienie. Dziennie powinniśmy pić od 2 do 3 litrów wody. Zalecana jest dieta niskotłuszczowa, czyli taka, która zmniejsza ilość tłuszczów nasyconych i cholesterolu w jadłospisie, zaś zwiększa udział białka i węglowodanów złożonych. Podstawą diety niskotłuszczowej powinny być warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe. Do tego chude mięso, nasiona roślin strączkowych, ryby, jaja i oleje roślinne.

Jak przygotować się do terapii falą uderzeniową?

Terapia falą uderzeniową nie wymaga specjalnych przygotowań. Zachęcamy jednak do tego, by założyć wygodne ubranie, które ułatwi odsłonięcie leczonego miejsca. Należy przy tym zadbać o higienę osobistą i przynieść dokumentację obrazową (z wynikami badań obrazowych).

Terapia falą uderzeniową jest innowacyjnym zabiegiem, który pojawia się w ofercie wielu klinik w Polsce. Nie jest jednak refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, więc będzie oznaczać dla nas dodatkowe koszty. Ile trzeba zapłacić za terapię falą uderzeniową? To już zależy od tego, gdzie się na nią zgłosimy i ile zabiegów trzeba będzie wykonać. Na pewno skupienie się na profesjonalnych klinikach sprawi, że koszty nie będą wygórowane, ponieważ one uczciwie wyceniają swoje usługi. Ogólnie rzecz biorąc, koszty mogą wahać się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za jedną sesję.

Czy terapia falą uderzeniową jest bezpieczna?

Terapia falą uderzeniową zaliczana jest do nieinwazyjnych, całkowicie bezpiecznych i skutecznych metod leczenia. Istnieje nawet szereg badań naukowych, które potwierdzają nie tylko jej skuteczność, ale i bezpieczeństwo stosowania w leczeniu różnych schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Warunkiem koniecznym jest tylko wykluczenie przeciwwskazań do terapii falą uderzeniową. Wówczas można wykonać cykl zabiegów bez obaw o swoje zdrowie.

• Jak często wykonuje się zabieg falą uderzeniową?

Zabiegi z wykorzystaniem fali uderzeniowej odbywają się zwykle z odstępem wynoszący 5-7 dni. Tym samym w ciągu tygodnia może być zalecony jeden zabieg. Nie jest to przypadek, ponieważ w wyniku działania fali uderzeniowej na tkanki, powstają mikrouszkodzenia i stany zapalne o niewielkim nasileniu, które mają na celu zainicjować regenerację i naprawę leczonych okolic. Po zastosowaniu fali przez okres tych 5-7 dni dochodzi do szeregu zmian w tkankach, które wpływają na efekt terapeutyczny. Częstsze wykonywanie zabiegów zakłóciłoby regenerację komórek, a więc i cały proces leczenia. Poza tym zbyt częste stosowanie fali uderzeniowej może prowadzić do destrukcji tkanek, które są poddawane zabiegowi. Dlatego ich wykonywanie w tygodniowych odstępach czasowych jest najkorzystniejsze dla pacjenta. Nie jest to zła wola fizjoterapeuty, czy dyspozycyjności kliniki.

• Czy potrzebuję skierowanie na terapię falę uderzeniową?

Aby prywatnie zastosować terapię falą uderzeniowa nie potrzeba skierowania od lekarza rodzinnego. Warto jednak zabrać ze sobą dokumentację medyczną wraz z badaniami obrazowymi.

• Po jakim czasie jest poprawa po fali uderzeniowej?

Większość pacjentów zauważa widoczne efekty już po 3-5 zabiegów. Jednak już jedno spotkanie może znacząco zredukować ból, zwłaszcza jeśli zgłosimy się wcześnie ze swoimi dolegliwościami.